Strategia Powiatu 2021-2035

Kierunki Strategicznego Rozwoju

Powiatu Gliwickiego w perspektywie roku 2035

W związku z potrzebą kontynuacji planowania strategicznego po upływie ważności Strategii Rozwoju Powiatu Gliwickiego na lata 2005-2020, został opracowany  i przyjęty przez Radę Powiatu Gliwickiego uchwałą nr XXXIV/272/2021 z dnia 16 grudnia 2021 roku, nowy dokument strategiczny na kolejną perspektywę czasową.
Dokument strategiczny o nazwie „Kierunki Strategicznego Rozwoju Powiatu Gliwickiego w perspektywie roku 2035” określa kierunki rozwoju powiatu do realizacji na lata 2021-2035. Jego celem jest wskazanie misji, wizji oraz celów strategicznych, których realizacja w określonym horyzoncie czasowym przyczyni się do rozwoju powiatu.

PODSTAWA PRAWNA
ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (t.j. Dz. U. 2020, poz. 920 z późn. zm.)
ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (t.j. Dz. U. z 2021, poz. 1057)

 
SPIS TREŚCI

Diagnoza sytuacji Powiatu Gliwickiego.
Położenie.
Ludność.
Rynek Pracy.
Infrastruktura techniczna i mieszkaniowa.
Działalność gospodarcza.
Finanse.
Środowisko.
Wizja przyszłości Powiatu Gliwickiego.
Dziedziny aktywności strategicznej Powiatu Gliwickiego.
Cele i kierunki działań Powiatu Gliwickiego.
Wskaźniki realizacji celów.

 
WIZJE  PRZYSZŁOŚCI  POWIATU  GLIWICKIEGO NAKREŚLONE PRZEZ KIERUNKI STRATEGICZNE:

• Atrakcyjne, spokojne i zdrowe miejsce zamieszkania - zarówno dla mieszkańców dotychczasowych, jak również nowych mieszkańców poszukujących jakości życia opartej na cechach innych niż w dużych ośrodkach miejskich.
• Przestrzeń partnerstwa będącego fundamentem innowacyjności i chęci zaangażowania lokalnych podmiotów w rozwój lokalny.
• Współzależny i zintegrowany rozwój funkcji społecznych, gospodarczych, kulturalnych, środowiskowych, respektujący priorytety ekorozwoju.
• Rozwój powiatu gliwickiego wykorzystujący dwustronne relacje między powiatem a miastami Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, w szczególności komplementarność funkcji i współpracę z miastem Gliwice.
• Wyjątkowe miejsce na mapie województwa śląskiego pod względem walorów środowiskowych – pielęgnowanych i rozsądnie wykorzystywanych dla rozwoju funkcji rekreacyjnych i turystycznych, atrakcyjnych dla mieszkańców Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.
• Obszar będący wizytówką województwa śląskiego, promujący region walorami przełamującymi stereotypowe postrzeganie Górnego Śląska.

 
DOKUMENT OKREŚLA 3 CELE  STRATEGICZNE  POWIATU  GLIWICKIEGO:

• Przemiany Powiatu Gliwickiego inspirowane i dynamizowane przez mieszkańców

 - mieszkańcy uczestnikami procesu kształtowania i realizacji polityki rozwoju powiatu
 - społeczność lokalna zintegrowana wokół tradycji i wspólnej przyszłości powiatu
 - otwarcie mieszkańców na otoczenie i zdolność do funkcjonowania we współczesnym świecie

• Oryginalne walory powiatu tworzące unikatową jakość życia mieszkańców

 - wysoka jakość przestrzeni powiatu
 - unikatowość i wysoka jakość walorów przyrodniczych
 - usługi społeczne wspierające funkcjonowanie mieszkańców w powiecie
 - dogodne warunki do osiedlania się w powiecie nowych mieszkańców
 - spójność transportowa i powiązania komunikacyjne powiatu z Gliwicami i GZM
 

• Solidne fundamenty dla rozwoju gospodarczego powiatu i społeczności lokalnej

 - dostępność wykwalifikowanych kadr podnosząca atrakcyjność biznesową powiatu
 - przedsiębiorczość mieszkańców zagospodarowująca walory i potencjały powiatu
 - wysoka atrakcyjność biznesowa powiatu
 - sprawna i efektywna administracja publiczna

Kierunki Strategicznego Rozwoju Powiatu Gliwickiego w perspektywie roku 2035 stały się podstawowym, wieloletnim dokumentem strategicznym formułującym politykę rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu z perspektywy lokalnej. W systemie zarządzania dokument ten stanowi plan działania powiatowych władz samorządowych na swoim terenie i służy jako narzędzie zarządzania tym procesem, a także jako dokument informacyjny i promocyjny służy komunikowaniu się i współpracy z lokalną społecznością.
Praktycznie dokument o treści planistycznej i strategicznej będzie wykorzystywany na potrzeby pozyskiwania funduszy zewnętrznych, a warunkiem ich pozyskania będzie ich powiązanie z długoterminową i całościową wizją rozwoju terytorium powiatu oraz mieszkańców powiatu.
 
ZESPÓŁ ZADANIOWY DO OPRACOWANIA DIAGNOZY STRATEGICZNEJ
Zarządzeniem nr 16/2021 z dnia 25 marca 2021 roku Starosta Gliwicki powołał Zespół zadaniowy do opracowania diagnozy strategicznej, w skład którego weszli:
Piotr Zakrzewski – Sekretarz Powiatu Gliwickiego jako przewodniczący zespołu oraz następujący członkowie:
Alicja Erwin–Maciaszczyk – kierownik Biura ds. Rady i Zarządu,
Joanna Piktas – Naczelnik Wydziału Inwestycji, Funduszy i Zamówień Publicznych,
Daria Frejno – Naczelnik Wydziału Organizacyjnego, Kadr i Szkoleń oraz
Piotr Szołtysek – p.o. Kierownik Biura Rozwoju i Informacji.
Zadaniem zespołu stało się przygotowanie diagnozy strategicznej a następnie projektu Kierunków Strategicznego Rozwoju Powiatu Gliwickiego na lata 2021 – 2035.

WARSZTATY STRATEGICZNE
W dniach 9 września 2021 roku oraz 6 października 2021 roku odbyły się w Starostwie Powiatowym w Gliwicach warsztaty dotyczące określenia kierunków strategicznego rozwoju powiatu gliwickiego.
 
Warsztaty prowadzili eksperci w dziedzinie planowania strategicznego w jednostkach samorządu terytorialnego: dr Krzysztof Wrana i dr Mariusz Raczek.
 
Tematyka warsztatów obejmowała :
- zarządzanie strategiczne w rozwoju lokalnym,
- określenie potrzeb powiatu w zakresie zarządzania strategicznego,
- wskazanie wyzwań strategicznych dla powiatu,
- nakreślenie scenariuszy przyszłości powiatu z uwzględnieniem zmian w sferach aktywności powiatu.
-wskazanie dokumentów koniecznych do uwzględnienia w procesie opracowywania kierunków strategicznego rozwoju powiatu,
- potrzeby informacyjne w zakresie zarzadzania strategicznego rozwojem powiatu.
 
W warsztatach uczestniczyli: Waldemar Dombek, Starosta Gliwicki, radni powiatu gliwickiego oraz pracownicy starostwa.

KONSULTACJE SPOŁECZNE
Konsultacje społeczne projektu „Kierunki Strategicznego Rozwoju Powiatu Gliwickiego w perspektywie roku 2035”

• Ankieta dotycząca Kierunków Strategicznego Rozwoju Powiatu Gliwickiego do 2035 roku została przygotowana pod kierunkiem Krzysztofa Wrany i rozesłana do gmin naszego powiatu, ościennych gmin i powiatów oraz instytucji z terenu województwa śląskiego odpowiedzialnych za planowanie szeroko rozumianego rozwoju. Mieszkańcy powiatu mieli możliwość wypełnienia ankiety i przesłania jej do Starostwa Powiatowego w Gliwicach za pośrednictwem Internetu oraz w tradycyjnej formie papierowej.
• Konsultacje społeczne projektu „Kierunki Strategicznego Rozwoju Powiatu Gliwickiego w perspektywie roku 2035” zostały przeprowadzone w okresie od dnia 25 listopada 2021 roku do dnia 2 grudnia 2021 roku. Objęły swym zasięgiem cały Powiat Gliwicki i odbyły się w formie badania opinii mieszkańców poprzez umieszczenie projektu dokumentu na stronie internetowej Powiatu i przyjmowanie uwag na piśmie za pomocą formularza zgłaszania uwag.

 
1.02.2021
W związku z zakończeniem okresu obowiązywania „Strategii Rozwoju Powiatu Gliwickiego na lata 2005 – 2020”, zdecydowano o przeprowadzeniu diagnozy strategicznej sytuacji obecnej siłami własnymi Urzędu. Taka diagnoza następnie zostanie wykorzystana przy tworzeniu Raportu o stanie powiatu w pierwszym półroczu, a następnie będzie służyła jako punkt wyjścia do zaplanowania kompaktowego dokumentu w postaci Strategicznych kierunków rozwoju Powiatu Gliwickiego na lata 2021-2035. Taki dokument będzie poprzedzony przeglądem innych istniejących dokumentów planistycznych w Powiecie, co pozwoli po raz pierwszy na syntetyczne ujęcie planów rozwojowych rozproszonych po różnych dokumentach. Przy takim podejściu na dalszym etapie prac byłoby także możliwe zaplanowanie zadań / przedsięwzięć / projektów rozwojowych właściwych dla późniejszych etapów wdrażania Strategicznych kierunków rozwoju. I to działanie posiadałoby także walor kompilacji działań wykonawczych rozproszonych po różnych dokumentach.

Jeśli takie działanie wydawałoby się mniej ambitne, niż poprzednio tworzone tradycyjne strategie, bądź zaistniałaby potrzeba zaangażowania powiatu w określone działania branżowe (np. produkcja energii ze źródeł odnawialnych), to można przyjąć postulat przystąpienia Powiatu Gliwickiego w pracach nad tworzeniem innych dokumentów planistycznych, w szczególności na szczeblu subregionalnym.
 
Podstawy prawne. Podstawą do podejmowania decyzji w sprawach planowania strategicznego są głównie dwa akty prawne. Ustawa o samorządzie powiatowym i Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Niebezpośrednio na kształt planowania na naszym powiatowym poziomie wpływają ustalenia podejmowane na wyższych szczeblach planowania operacyjnego, związanego z absorbcją środków zewnętrznych. Zgodnie z tą optyką powiat uczestniczy, bądź buduje swoje branżowe strategie i plany rozwoju (polityka społeczna, plan budowy dróg, itp.).
 
Należy także zauważyć, że europejską jednostką planistyczną, wprowadzoną przez EuroStat (europejski Urząd Statystyczny), dla celów absorpcji środków europejskich, jest NUTS, czyli skrót od nazwy fr. Nomenclature des unites territoriales statistiques. W tym podziale brak jest szczebla powiatowego, a jedynie jest szczebel subregionalny NUTS 3 odpowiadający zgrupowaniu kilku powiatów z wymogiem 150 do 800 tysięcy ludności. Kolejnym szczeblem NUTS 4 jest od razu szczebel gminny.

Przedstawiona powyżej sytuacja powinna przy okazji zasugerować samorządowców szczebla powiatowego co do przyszłości istnienia samorządu średniego szczebla w podziale administracyjnym Rzeczypospolitej Polskiej.
 
Ramy czasowe. Idealny byłby dokument na okres do 2050 roku (30 lat), co odpowiada najczęstszej perspektywie czasowej różnych planów strategicznych, lecz w przypadku podmiotu planującego rozwój, jaki stanowi POWIAT, okres ten stanowiłby zbyt duże wyzwanie ze względu na potrzebę solidnego zaplecza naukowego dla przeprowadzenia przyszłościowych studiów (foresight, rozwój przyśpiesza, warunki nieciągłości) planistycznych i strategicznych, co przełożyłoby się na duże koszty. Okres krótszy natomiast jest mniej ambitny i bardziej zbliżony do planu niż do strategii, tym samym bardziej przewidywalny, łatwiejszy do zaplanowania. Dlatego proponuje się perspektywę lat 2021-2035 (15 lat), która rozciąga się przez 3 kadencje samorządowe, obejmie rok 2030, który jest horyzontem dla wielu działań planistycznych krajowych i regionalnych (np. Zrównoważona Europa 2030, Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2030, Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2030, Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju z perspektywą do roku 2030, Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego 2030, Umowa Partnerstwa na lata 2021-2027), oraz pozwoli władzom ukonstytuowanym po wyborach w roku 2033 na spokojne przygotowanie się do kontynuacji działań planistycznych w dalszej perspektywie.
 
Zaplecze kadrowe. Sekretariat planowania rozwoju znajduje się w Biurze Rozwoju i Informacji w Starostwie Powiatowym w Gliwicach. Kierownikiem tego sekretariatu jest p. Piotr Szołtysek – p. o. Kierownika Biura. W przygotowaniu nowego dokumentu, a przede wszystkim w dostarczaniu danych będą brały udział osoby z gmin, które zostały wyznaczone przez ich przełożonych.
Należy również poinformować o tym, że przedstawiciele Urzędu korzystają ze szkoleń i dyskusji nad przygotowywaniem dokumentów strategicznych w jednostkach samorządu terytorialnego. Wyniki i ustalenia z tych rozmów mogą bezpośrednio modyfikować przyjęte na poziomie powiatu ustalenia.
 
Etapy pracy. Pierwszym etapem prac nad nową strategią będzie zebranie danych i ich analiza, co pozwoli na zdiagnozowanie sytuacji w powiecie gliwickim. W tym celu sporządzona zostanie diagnoza społeczno-gospodarcza powiatu gliwickiego wraz z analizą benchmarkingową. Zostaną tutaj pokazane przemiany, jakie zaszły w latach 2000 – 2020 w powiecie gliwickim i porównanie wyników z wybranymi powiatami położonymi w pobliżu dużych ośrodków miejskich.
W celu poznania opinii mieszkańców powiatu gliwickiego na temat obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej powiatu oraz zweryfikowania opinii, potrzeb i pomysłów związanych z przyszłością powiatu, zostanie przeprowadzona ankieta internetowa.

Kolejnym krokiem będzie analiza, na podstawie diagnozy, mocnych i słabych stron powiatu gliwickiego oraz towarzyszących mu szans i zagrożeń, w podziale na obszary tematyczne.
W dalszej kolejności nastąpi określenie celów strategicznych, oraz kierunków działań, których podjęcie i realizacja przyczyni się do osiągnięcia zakładanego stanu powiatu gliwickiego w perspektywie długookresowej.

Następnym krokiem będzie stworzenie podstaw systemu zarzadzania wdrażaniem strategii. W dokumencie zostaną określone podstawowe zasady, których zastosowanie umożliwi najskuteczniejszą realizację zapisów dokumentu. Ważnym elementem będzie tutaj wskazanie podmiotów odpowiedzialnych za realizację strategii oraz potencjalnych partnerów w realizacji poszczególnych zadań.

Ważnym elementem strategii będzie określenie sposobu, który umożliwi sprawdzenie skuteczności podejmowanych działań. W tym celu do poszczególnych celów strategicznych i operacyjnych zostaną przypisane wskaźniki, których monitorowanie pozwoli na określenie prawidłowości kierunku zachodzących zmian.
Ostateczny kształt dokumentu strategii zostanie poddany ocenie i opinii mieszkańców powiatu gliwickiego poprzez zorganizowanie konsultacji społecznych. Ich forma jest do decyzji w przyszłości.

Formalne rozpoczęcie prac nad Strategią Powiatu Gliwickiego na lata 2021-2035 nastąpi z chwilą przyjęcia Uchwały Zarządu Powiatu Gliwickiego w sprawie powołania Zespołu ds. przygotowania Diagnozy Strategicznej Powiatu Gliwickiego na lata 2021 – 2035.
Właściwa dla spraw strategii, Komisja Rady Powiatu Gliwickiego, rozpocznie pracę nad projektem strategii w miesiącu październiku 2021 roku, zaś Rada Powiatu Gliwickiego otrzyma projekt strategii pod obrady w listopadzie 2021 roku.