EKO – Wiadomości Powiatu Gliwickiego

Odpady to problem czy potencjał energetyczny

Wielu z nas postrzega odpady jako problem, który rozwiązujemy po wyrzuceniu „śmieci” do worka lub pojemnika. Jednak to, do jakiego koloru worka lub pojemnika je wyrzucimy, decyduje o ich dalszym losie, a tym samym o sukcesie całej gospodarki odpadami. A to jeden z kluczowych sektorów dla współczesnej cywilizacji i jakości naszego życia. Czym jest gospodarka odpadami i dlaczego odgrywa tak ważną rolę?

Trochę danych statystycznych dotyczące naszego globu. Jak wynika z raportu Banku Światowego pod tytułem: Przegląd gospodarki odpadami stałymi na świecie do 2050 roku, ludzkość co roku wytwarza ponad dwa miliardy ton odpadów, z którymi trzeba coś zrobić. W krajach Unii Europejskiej rocznie generowane są gigantyczne ilości odpadów, np. 2,5 miliarda jednorazowych opakowań na wynos, 16 miliardów kubków po kawie, 46 miliardów plastikowych butelek, a także 580 miliardów niedopałków.

A jak w Polsce?

Statystyczny Polak co roku wytwarza nawet 315 kg śmieci. Każdy z nas zużywa średnio 66 plastikowych butelek, 60 kg papieru i 50 puszek. Czy mamy obsesję pakowania? 250 kg – tyle średnio ważą opakowania, w których w ciągu roku każdy z nas przynosi produkty do domu. W efekcie odpady stają się coraz większym problemem środowiskowym. Wiele odpadów trafia nie tam, gdzie trzeba. Na przykład porzucona w lesie plastikowa butelka rozłoży się nawet po 1000 latach, reklamówka potrzebuje na to od 100 do 450 lat, guma do żucia zniknie po 5 latach, a styropianowa tacka do żywności po 500 latach.

Odpady nie tylko szpecą krajobraz, zanieczyszczają wodę powierzchniową, podziemną oraz glebę, ale mają także olbrzymi wpływ na bioróżnorodność. Odpady możemy znaleźć wszędzie: w górach, w lasach, na polach, nad jeziorami, a nawet w morzach i oceanach. Przyjęto, że jeśli zużycie plastiku będzie postępowało w niezmiennym tempie, to w 2025 roku na tonę plastiku w oceanach przypadną 3 tony ryb, a w roku 2050 plastik będzie ważył więcej niż ryby. I to właśnie skala, na jaką wytwarzamy odpady oraz wynikające z tego globalne zagrożenia, sprawiły, że konieczne stało się gospodarowanie odpadami oraz zawartymi w nich surowcami. To jedyny sposób na poradzenie sobie z wywoływanym przez odpady zagrożeniem dla środowiska naturalnego, klimatu i przyszłości następnych pokoleń.

Warto nadmienić, iż niedawno w Starostwie Powiatowym zorganizowaliśmy akcję wokół zbiornika Pławniowice „Sprzątamy Powiat Gliwicki” gdzie udział wzięli uczniowie naszych szkół powiatowych. Udało się uzbierać ponad 1500 kg odpadów, a to świadczy o kulturze wypoczynku nad naszymi zbiornikami.

A co to mafia śmieciowa.

Mafia śmieciowa to standardowa karuzela przerzucania odpowiedzialności na kolejne ogniwa łańcucha. Miejmy świadomość, że to nie tylko swoimi odpadami zaśmiecamy nasz kraj lecz także zagranicznymi, które wpływają do nas wielkimi strumieniami. Jak to działa? Firma X sprowadza śmieci do Polski bez żadnej kontroli i składuje na działce w dzierżawie lub użytkowaniu wieczystym. Potem sprzedaje prawa użytkowania będącego w organizacji itd.

 Od jakiegoś czasu walczymy ze składowaniem śmieci na wysypisku „ Smolnica” w Trachach lub niedawno opisywane składowisko w Knurowie. Nie zrozumiałe dla nas samorządowców jest prawo gdzie zgodę na rekultywację terenu pod decyzją podpisuje się Starosta z innego Powiatu. Wszyscy mamy świadomość że każdy chce brać odpowiedzialność za swoje podwórko, a nie sąsiada. Mieszkańcy swoje skargi zgłaszają głównie do Starosty na którym terenie jest wykonywana rekultywacja.

Jakie są kary? Pozostawienie odpadów w miejscach niedozwolonych – do
1000 zł, za zakopywanie śmieci lub nielegalne składowanie jest to kara administracyjna nawet do 1 miliona zł.

Czy da się z tym walczyć? Częsty monitoring WIOŚ oraz monitoring wizyjny na drogach publicznych śledzący przemieszczanie się samochodów podanych
w bazie danych o odpadach wyposażonych w tabliczki „ODPADY”

Jak powinno wyglądać prawidłowe zarządzanie odpadami.

Na całym świecie, a przynajmniej w większości krajów obowiązują normy w zakresie segregacji i selektywnej zbiórki oraz dalszego postępowania z odpadami. To właśnie one tworzą widełki zasad, w jakich funkcjonuje sektor gospodarowania odpadami. W Polsce, zgodnie z ustawą o odpadach, gospodarka odpadami to wytwarzanie odpadów i gospodarowanie odpadami, czyli ich zbieranie, transport, przetwarzanie, nadzór, unieszkodliwianie i obrót nimi. Nowoczesne kompleksowe systemy gospodarki odpadami komunalnymi to tzw. Obieg Zamknięty, tworzony w oparciu o ideę segregacji i recyklingu odpadów z gospodarstw domowych, drobnego przemysłu, usług i handlu.

W 2004 roku ponad 95% wytworzonych odpadów komunalnych było unieszkodliwionych przez składowanie. Dziś odchodzi się od tej metody zagospodarowania odpadów na rzecz recyklingu. Obecnie składujemy jeszcze blisko 40% wytworzonych odpadów, blisko 30% poddajemy recyklingowi, a pozostałe spalamy w spalarniach odpadów lub kompostujemy. Jednak zdecydowanie najbardziej pożądaną metodą ich zagospodarowania jest wykorzystanie w procesie recyklingu zawartych w odpadach surowców.

Będąc w Unii Europejskiej nastąpił znaczny postęp w zakresie budowy instalacji sortowania i przetwarzania odpadów oraz zwiększyło stopień odzysku surowców. Od 1 lipca 2017 roku w kraju zaczęły obowiązywać jednolite zasady selektywnego zbierania odpadów. Zmiany mają sprawić, że Polska osiągnie unijne normy dotyczące recyklingu. W 2020 roku ma być to 50%, a w 2035 roku aż 65%. Nieosiągnięcie tych poziomów recyklingu grozi nałożeniem na Polskę ogromnych kar, które odczuje każdy z nas. Kary pieniężne to jedno, ale o wiele poważniejszą konsekwencją zaniechania lub prowadzenia niewłaściwej gospodarki odpadami jest całkowita degradacja naszej planety.

Ratunkiem jest jak największy procent segregacji.

Odzysk surowców z odpadów komunalnych byłby możliwy, potrzebne są nowoczesne zakłady zagospodarowania odpadów, wyposażone w instalacje do przyjmowania, odzysku i przetwarzania odpadów. Musimy pamiętać o tym, że segregowanie odpadów nie jest celem samym w sobie. Celem jest odzysk, a zwłaszcza recykling surowców i uniknięcie budowy kolejnych składowisk. A pierwszymi ogniwami łańcucha takiej gospodarki odpadami są nasze domy. To tam podejmujemy decyzję, do jakich pojemników trafiają śmieci. Warto mieć na uwadze, że od tego, w jaki sposób rozdzielimy odpady, zależy, ile z nich zostanie poddanych recyklingowi. Dopiero potem wyspecjalizowana firma odbiera poszczególne grupy odpadów i zawozi je do zakładu zagospodarowania. Tam wszystkie śmieci są poddawane procesowi oczyszczania, a te nieposegregowane trafiają do sortowni, gdzie zostają wyodrębnione surowce nadające się do dalszego odzysku. Po tym procesie odpady są przekazywane do recyklerów, zajmujących się ich przetwarzaniem, dając im tzw. drugie życie.

Mądre zarządzanie gospodarką odpadami niesie za sobą wiele korzyści, których nie zawsze jesteśmy świadomi, niedotyczące bezpośrednio nas samych ale mające wpływ na nasze życie a co najważniej naszą kieszeń. Większa segregacja ma wpływ na zmniejszenie kosztów miesięcznych za odbiór odpadów. Niemniej rozdzielając odpady w gospodarstwie domowym, minimalizujemy zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi. Natomiast inną zaletą segregacji odpadów jest pozyskiwanie surowców wtórnych, co skutkuje mniejszym zużyciem zasobów naturalnych. Jeżeli doprowadzimy do Obiegu Zamkniętego to otrzymamy przy a) biogazowni – ciepło, prąd, biogaz b) spalarni – ciepło,
w kogeneracji prąd.

Józef Kruczek

Członek Zarządu Powiatu Gliwickiego